Metadata ve Arama Motorlarinin Istihbaratta Onemi

Metadata ve arama motorlarının istihbaratta önemi
17 Mayıs 2004, BABURce Zafer BABÜR

Yıllardan beri bilinen bir gerçek var ki o da iyi bir kütüphanecinin yerini halen yazılım programlarının alamadığı. Araştırma yaparken önemli desteklerimizden biri de kütüphanecilerdi, Sahaflardaki Aslan Bey’di. Onlar sizi öylesine yönlendirirlerdi ki kısa zamanda aradığınıza kavuşurdunuz. Ya da tam tersi vasat bir kütüphaneci sizi aradığınız konudan uzaklaştırabilir, bambaşka alanlara yöneltebilirdi. Arama programları da insan kadar etkileşimli olmadığından onbinlerce kayıt arasından getirdiği kaynaklar sizin aradığınız kaynaklardan uzak kaynaklar olabilir. Bir de kendisine nasıl erişilebileceği belli olmayan kaynaklara erişim ise olanaksızdır.
Bilgisayar çağında hızlı ve doğru bilgiye ulaşım kişilerin kendi anadillerinde yazacakları cümlelerden arama yapacak yazılımlara sahip olabilmeleri ile sorun çözülebilir. Gazeteciliğin 5N1K’sı burada da geçerli olmalı ve arama motoru cümleyi buna göre parçalara ayırıp cevabı ona göre sunmalıdır. Burada doğaldır ki kimi diller için bu şekil analiz yapmak daha kolay olacaktır.
Arama motorunun aranan konuya göre arama tablosuna anahtar kelimeleri yerleştirmesi işin bir parçası, diğer parçası ise bu tablo ile aranılan kütüphanenin her envanter ögesi için doldurulmuş özet bilgi tablolarının eksiksiz ve doğru doldurulması. Artık bilgisayarların birbirini rahatça görebildiği bir ortamda ofis belgeleri de dahil tüm elektronik belgelerinin bir yerde nüfus cüzdan bilgisi olan metadatasının çok iyi doldurulmuş olması gerekiyor. Örneğin bir Microsoft ofis yazılımında özet bilgiler içinde title, subject, author, manager, company, category, keywords, comment, url gibi genel bilgilerin yanı sıra özel bilgiler içinde checked by, client, date completed, dept, destination, disposition, division, document number, editor, forward to, group, language, mailstop, matter, office, owner, project, publisher, purpose, received from, recorded by, recorded date, reference, source, status, telephone number, typist yer almaktadır. Bu sayede dökümana erişim kolay olmaktadır. Tabii burada kurum bazında standart bir metadata dili yaratılmadıysa onlarca döküman arasından aradığınıza ulaşmanız uzun bir zaman alabilir.
Aramayı araştırmayı etkin kılabilmek için her hazırlanan dökümanın metadatası Dublin Metadata’nın önerdiği biçimde zorunlu alanları içermeli ve bu alanlar belirlenmiş standartlar dahilinde eksiksiz ve hatasız doldurulmaldır.
Bu çağ bilgi çağı olduğuna göre bu çağın artı değerini oluşturacak olan doğru veriye doğru zamanda hızla erişim olacaktır, bu da hatasız, eksiksiz metadata ve gelişmiş arama motorları ile mümkündür.