Metadata ortak istihbarat dili
Metadata ortak istihbarat dili
17 Mayıs 2004, BABÜRce Zafer BABÜR
Düşünün dünyanın her yerinde ajanları olan Devlet-i Aliye’nin düzenli olarak nazırlıklardan birine ya da birkaçına veri akışı oluyor. Hepsinin kendisine has dili var. Bütün bu verileri toplayıp derleyecek ve bundan sonuç çıkartacak kişiler bu verinin istihbarat verisi olup olmadığına karar vererek bunları sistemde depoluyorlar. İstihbaratın kalitesi teşkilata memur olarak aldığınız kişilerin arasında performansı en düşük olanı ile doğru orantılı oluyor. Bu kadar veriden bilgiye erişmek hayli zor. Girit’ten bir dönem istihbarat gönderen Osmanlı tebasından filmi hatırlar mısınız? Onca gelen istihbaratın yerine ulaşıp ulaşmadığını bile kontrol edemeyen bir Osmanlı... Ya da onlarca bankayı denetlemek zorunda olan ama eline geçen verileri değerlendiremeyen bir BDDK gibi...
Gelişen teknolojiler sayesinde veritabanlarına inanılmaz bir biçimde bilgi girişi oluyor. Veri sadece metin değil, ses ve görüntü olarak da aktarılıyor. Ama herkes aynı yazmıyor bizim K ile yazdığımızı Q ile, Z ile yazdığımızı X ile yazmaya devam ediyorlar. Şehirlerin adları bile birbirinden farklı yazılıyor. Kimisi California yazarken kimisi Kaliforniya yazıyor... Bazı ülkelerin, şehirlerin birden fazla adı var; Netherland, Holland... USA, US, ABD, Amerika vs. örneklerinde olduğu gibi. Dahası Kiril, Arap, Çin, Kore, Ibrani, Arami vs. alfabeleri de gözönüne alınınca ve bunların üzerine değişen yer adlarını da koyun iş gittikçe karmaşıklaşıyor... Azerbeycan’ın Latin Alfabesi, Kiril Alfabesi ve Arap Alfabesi değişimini son 100 yüzyılda düşünürseniz bir de o dönem verisinin birinden diğerine kayıpsız dönüşümü var... Bizim Arap Alfabesi ile yazılmış Osmanlı Türkçesi kayıtlarımız, her dekatta unutulan kullanılmayan kelimeler, fiillerimiz... Bunlar için ayrı bir “eşanlamlı sözlük”...
Uzun yıllardır video çekimler yapılıyor, bunlarda fotoğraflar gibi saklanıyor. Peki bunlara metadata yaratanlar yani bu görüntü kime ait, nerede çekildi, ne zaman çekildi, kim çekti vs bilgiyi nasıl giriyorlar? Onca görüntü arşivine erişim ne kadar hızlı oluyor? Bu arşiv görüntüleri arasında ilişkisel yapı nasıl kuruluyor? Birinde düzeltme yapılınca diğerlerine de bu doğrudan sirayet ediyor mu?
Dünya ile beraber bir ortak dil çalışmasına gitmek gerekiyor, Esparonda güzel bir çalışmaydı ama yarım kaldı. Bu dil belki de Mors Alfabesi gibi olmalı ve bunun için çalışan organizasyonlar mevcut. Ama yeteri kadar fonlama geçmişte alamadılar.
Word icinde çok güzel bir araç (tool) var anahtar (key), dizin (index) vs. hiç kullanıyor musunuz? Büyük bir olasılıkla hayır. Çünkü bunun eğitimini verenler de bir yazının nasıl klasifiye edileceğini bilmezler... Sınıflandırma, ayrıştırma, daha sonra kolay bulabilme daha çocukken evde başlar. Eğer faturalarınızı, doktor muayeneleri, röntgenlerinizi klasifiye etmiyorsanız işimiz zor... Ama hiçbir zaman geç kalmış değiliz, çocuklarımızı eğitmekle başlayalım. Bilgisayarımızda belgelerim klasörünü konulara göre ayrıştıralım, Word’de yazarken bu konuda eğitin. Unutmayın bir veriyi değerli yapan ona ihtiyaç olduğunda en kısa zamanda ulaşılabilmesidir, zamanında ulaşılmayan verinin değeri sadece kağıt parçasının değeri kadardır.
17 Mayıs 2004, BABÜRce Zafer BABÜR
Düşünün dünyanın her yerinde ajanları olan Devlet-i Aliye’nin düzenli olarak nazırlıklardan birine ya da birkaçına veri akışı oluyor. Hepsinin kendisine has dili var. Bütün bu verileri toplayıp derleyecek ve bundan sonuç çıkartacak kişiler bu verinin istihbarat verisi olup olmadığına karar vererek bunları sistemde depoluyorlar. İstihbaratın kalitesi teşkilata memur olarak aldığınız kişilerin arasında performansı en düşük olanı ile doğru orantılı oluyor. Bu kadar veriden bilgiye erişmek hayli zor. Girit’ten bir dönem istihbarat gönderen Osmanlı tebasından filmi hatırlar mısınız? Onca gelen istihbaratın yerine ulaşıp ulaşmadığını bile kontrol edemeyen bir Osmanlı... Ya da onlarca bankayı denetlemek zorunda olan ama eline geçen verileri değerlendiremeyen bir BDDK gibi...
Gelişen teknolojiler sayesinde veritabanlarına inanılmaz bir biçimde bilgi girişi oluyor. Veri sadece metin değil, ses ve görüntü olarak da aktarılıyor. Ama herkes aynı yazmıyor bizim K ile yazdığımızı Q ile, Z ile yazdığımızı X ile yazmaya devam ediyorlar. Şehirlerin adları bile birbirinden farklı yazılıyor. Kimisi California yazarken kimisi Kaliforniya yazıyor... Bazı ülkelerin, şehirlerin birden fazla adı var; Netherland, Holland... USA, US, ABD, Amerika vs. örneklerinde olduğu gibi. Dahası Kiril, Arap, Çin, Kore, Ibrani, Arami vs. alfabeleri de gözönüne alınınca ve bunların üzerine değişen yer adlarını da koyun iş gittikçe karmaşıklaşıyor... Azerbeycan’ın Latin Alfabesi, Kiril Alfabesi ve Arap Alfabesi değişimini son 100 yüzyılda düşünürseniz bir de o dönem verisinin birinden diğerine kayıpsız dönüşümü var... Bizim Arap Alfabesi ile yazılmış Osmanlı Türkçesi kayıtlarımız, her dekatta unutulan kullanılmayan kelimeler, fiillerimiz... Bunlar için ayrı bir “eşanlamlı sözlük”...
Uzun yıllardır video çekimler yapılıyor, bunlarda fotoğraflar gibi saklanıyor. Peki bunlara metadata yaratanlar yani bu görüntü kime ait, nerede çekildi, ne zaman çekildi, kim çekti vs bilgiyi nasıl giriyorlar? Onca görüntü arşivine erişim ne kadar hızlı oluyor? Bu arşiv görüntüleri arasında ilişkisel yapı nasıl kuruluyor? Birinde düzeltme yapılınca diğerlerine de bu doğrudan sirayet ediyor mu?
Dünya ile beraber bir ortak dil çalışmasına gitmek gerekiyor, Esparonda güzel bir çalışmaydı ama yarım kaldı. Bu dil belki de Mors Alfabesi gibi olmalı ve bunun için çalışan organizasyonlar mevcut. Ama yeteri kadar fonlama geçmişte alamadılar.
Word icinde çok güzel bir araç (tool) var anahtar (key), dizin (index) vs. hiç kullanıyor musunuz? Büyük bir olasılıkla hayır. Çünkü bunun eğitimini verenler de bir yazının nasıl klasifiye edileceğini bilmezler... Sınıflandırma, ayrıştırma, daha sonra kolay bulabilme daha çocukken evde başlar. Eğer faturalarınızı, doktor muayeneleri, röntgenlerinizi klasifiye etmiyorsanız işimiz zor... Ama hiçbir zaman geç kalmış değiliz, çocuklarımızı eğitmekle başlayalım. Bilgisayarımızda belgelerim klasörünü konulara göre ayrıştıralım, Word’de yazarken bu konuda eğitin. Unutmayın bir veriyi değerli yapan ona ihtiyaç olduğunda en kısa zamanda ulaşılabilmesidir, zamanında ulaşılmayan verinin değeri sadece kağıt parçasının değeri kadardır.
posted by e-yaprak at 6:58 AM
0 Comments:
Post a Comment
<< Home